VỤ ÁN: SAI PHẠM TRONG VIỆC TÍNH LÃI TRONG TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG

Sau đây Equity Law Firm xin được tư vấn về nội dung sau: VỤ ÁN SAI PHẠM TRONG VIỆC TÍNH LÃI TRONG TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG

(Do tính chất bảo mật thông tin vụ án nên toàn bộ Thông tin cá nhân, Tên địa phương, Tên cơ quan hành chính đã được mã hóa)

1. Tóm tắt

Ngày 06/06/2018, ông Cao Thanh Lâm làm Giấy đề nghị vay vốn có tài sản đảm bảo với Ngân hàng VCP Bank với khoản vay đề nghị là 5.448.000.000 VNĐ và tài sản đảm bảo là căn Shophouse: HG3-08A tại phường Hồng Gai, thành phố Hạ Long

Ngày 11/06/2018, ông Cao Thanh Lâm ký kết hợp đồng mua bán nhà ở số HG3-08A/VHDRB-HĐMBNO (“Hợp đồng mua bán nhà ở”) với Tập đoàn Vingroup – Công ty CP để mua Shophouse: HG3-08A tại phường Hồng Gai, thành phố Hạ Long. Tổng giá bán nhà ở theo phụ lục 02 Hợp đồng là 7.837.246.876 VNĐ.

Ngày 21/06/2018: Ông Cao Thanh Lâm và bà Nguyễn Thanh Bình và Ngân hàng VCP Bank – CN Quảng Minh ký Hợp đồng cho vay số LN1806110722325 và ký kết Hợp đồng thế chấp quyền tài sản với Ngân hàng VCP Bank – CN Quảng Minh số công chứng 4638.2018/HĐGD quyển số 01 tại VPCC Quảng Minh (“Hợp đồng thế chấp”).

Ngày 28/06/2018, Ông Cao Thanh Lâm, bà Nguyễn Thanh Bình đã ký Khế ước nhận nợ số 01 với Ngân hàng VCP Bank – CN Quảng Minh với số tiền nhận nợ là 3.522.914.813 VNĐ.

Ngày 20/07/2018, Ông Cao Thanh Lâm, bà Nguyễn Thanh Bình đã ký Khế ước nhận nợ số 02 với Ngân hàng VCP Bank – CN Quảng Minh với số tiền nhận nợ là 1.957.085.187 VNĐ.

Ngày 22/03/2021, Ngân hàng VCP Bank làm đơn khởi kiện ông Cao Thanh Lâm ra Tòa án nhân dân thành phố Hạ Long yêu cầu thanh toán số tiền tính đến ngày 02/03/2021 là 5.866.040.669 VNĐ; yêu cầu được tự bán tài sản hoặc kê biên, phát mại tài sản để thu hồi nợ…

2. Nhận định pháp lý về việc tính lãi, lãi suất của Ngân hàng

2.1. Ngân hàng điều chỉnh lãi suất từ tháng 07/2020 là trái quy định, không đúng với thỏa thuận của các bên

Căn cứ khoản 1 Điều 13 Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định:

“Tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận về lãi suất cho vay theo cung cầu vốn thị trường, nhu cầu vay vốn và mức độ tín nhiệm của khách hàng, trừ trường hợp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có quy định về lãi suất cho vay tối đa tại khoản 2 Điều này”

Theo quy định trên, lãi suất cho vay giữa tổ chức tín dụng và khách hàng được xác định dựa trên sự thỏa thuận. Trong Vụ Việc này, Ông Cao Thanh Lâm và Ngân hàng VCP Bank thỏa thuận mức lãi suất trong các khế ước nhận nợ là 7,5%/năm, cố định trong vòng 06 tháng đầu từ ngày giải ngân. Đây là thỏa thuận của Ông Cao Thanh Lâm và Ngân hàng VCP Bank và thỏa thuận về lãi suất này phù hợp với quy định của pháp luật.

Trên thực tế, Ngân hàng VCP Bank xác định mức lãi suất thay đổi định kỳ (từ tháng 7/2020) để tính lãi cho Ông Cao Thanh Lâm là không đúng so với thỏa thuận và thông tin công khai của Ngân hàng VCP Bank. Cụ thể:

Trong các khế ước nhận nợ có quy định:

“… mức điều chỉnh lãi suất được xác định bằng lãi suất tiết kiệm thường VNĐ tại quầy kỳ hạn 24 tháng theo mức tiền gửi cao nhất của bên Ngân hàng đang áp dụng tại thời điểm điều chỉnh cộng (+) biên độ 3,4%/năm

Theo đó, Ngân hàng VCP Bank sẽ được quyền thay đổi mức lãi suất dựa theo lãi suất tiết kiệm thường VNĐ tại quầy với kỳ hạn 24 tháng theo mức tiền gửi cao nhất cộng (+) với 3,4%/năm.

Tại thời điểm tháng 7/2020, lãi suất cao nhất với hạn mức 24 tháng gửi tiết kiệm tại quầy của Ngân hàng VCP Bank là 6,5%/năm. Nếu thực hiện công thức tính lãi suất theo thỏa thuận của các bên tại khế ước nhận nợ thì lãi suất cho vay áp dụng định kỳ của tháng 7/2020 phải là: 6.5% + biên độ 3,4% = 9,9%/năm.

Tuy nhiên, trong Bảng kê chi tiết lãi mà phía Ngân hàng VCP Bank gửi Tòa thì mức lãi suất trong kỳ này là 11%.

Bên cạnh đó, Ngân hàng VCP Bank cung cấp cho Tòa án bảng tính lãi riêng với từng khế ước nhận nợ, trong bảng tính lãi này, lãi suất Ngân hàng VCP Bank thể hiện với kỳ 07/2020 trong bảng chi tiết lãi là 11%, nhưng trong bảng tính lãi theo từng khế ước nhận nợ là 16%, nhưng con số đúng theo công thức phải là 9,9%.

Vì vậy, Ngân hàng VCP Bank đang thực hiện việc xác định lãi suất cũng như việc tính lãi cho Ông Cao Thanh Lâm bị sai, dẫn đến quyền và lợi ích của Ông Cao Thanh Lâm bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

2.2. Ngân hàng không xác định ngày chuyển nợ quá hạn đối với các khoản nợ gốc đến hạn. Vì vậy hầu hết các khoản tiền thanh toán đều bị trừ vào lãi mà không trừ vào gốc, làm phát sinh tiền lãi trái phép đối với ông Cao Thanh Lâm

Ngân hàng VCP Bank không chuyển nợ quá hạn đối với các khoản công nợ gốc chưa thanh toán

Căn cứ quy định tại khoản 1, 3 Điều 19 Thông tư 39/2016/TT-NHNN:

“1. Khách hàng không có khả năng trả nợ đúng kỳ hạn nợ gốc và/hoặc lãi tiền vay và….

Việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ được thực hiện trước hoặc trong thời hạn 10 (mười) ngày kể từ ngày đến kỳ hạn, thời hạn trả nợ đã thỏa thuận.”

Sau khoảng thời gian này, phía khách hàng và ngân hàng không thống nhất và/hoặc không đồng ý cơ cấu lại thời hạn trả nợ thì toàn bộ dư nợ gốc của khách hàng sẽ được chuyển sang nợ quá hạn theo quy định tại Điều 20 Thông tư 39/2016/TT-NHNN:

Tổ chức tín dụng chuyển nợ quá hạn đối với số dư nợ gốc mà khách hàng không trả được nợ đúng hạn theo thỏa thuận và không được tổ chức tín dụng chấp thuận cơ cấu lại thời hạn trả nợ; ….”.

Như vậy, các khoản tiền gốc từng đợt đến hạn chưa thanh toán sẽ được chuyển nợ quá hạn theo quy định đã dẫn chiếu nêu trên.

Đối chiếu với 02 Khế ước nhận nợ của Ông Cao Thanh Lâm, việc trả nợ gốc và nợ lãi cho Ngân hàng VCP Bank theo định kỳ là 01 tháng/lần và đều vào ngày 28 hàng tháng.

Như vậy, thời điểm chuyển nợ quá hạn theo quy định pháp luật và theo Hợp đồng tín dụng đối với nợ gốc được xác định thống nhất là ngày tiếp ngay ngày vi phạm bất kỳ nghĩa vụ thanh toán nào (mà Ngân hàng và Ông Cao Thanh Lâm không có thỏa thuận về việc cơ cấu lại khoản nợ).

Đối chiếu với hồ sơ Vụ Việc, Ông Cao Thanh Lâm đã vi phạm nghĩa vụ thanh toán gốc đối với kỳ thanh toán đầu tiên của 02 Khế ước nhận nợ này lần lượt là ngày 28/07/2018 và ngày 28/08/2018. Bên cạnh đó, rất nhiều kỳ thanh toán sau, Ông Cao Thanh Lâm cũng đã chậm hoặc chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thanh toán nợ gốc.

Trên thực tế, Ngân hàng VCP Bank không thực hiện chuyển nợ quá hạn đối với khoản nợ của kỳ chưa thanh toán được. Vi phạm nêu trên dẫn đến hệ quả là làm tăng số tiền lãi Ông Cao Thanh Lâm phải thanh toán.

Do không chuyển nợ quá hạn đối với các khoản nợ gốc chưa thanh toán nên các khoản tiền Ông Cao Thanh Lâm thanh toán đều bị trừ vào lãi (không trừ vào gốc) chuyển nợ quá hạn

Khoản 4 Điều 18 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN quy định:

…. Đối với khoản nợ vay bị quá hạn trả nợ, tổ chức tín dụng thực hiện theo thứ tự nợ gốc thu trước, nợ lãi tiền vay thu sau.

Theo quy định tại điểm b khoản 8 Điều 4 Hợp đồng cho vay quy định:

Đối với khoản vay bị chuyển quá hạn, bên Ngân hàng sẽ thực hiện thu theo thứ tự sau:… nợ gốc quá hạn, tiền lãi chậm trả trên nợ lãi, liền lãi trên dư nợ gốc bị quá hạn và các khoản liên quan khác.

Như vậy, nội dung các bên thỏa thuận cũng phù hợp với quy định pháp luật hiện hành. Các bên cũng đều thống nhất việc thu hồi nợ gốc trước, thu hết gốc rồi mới chuyển sang trừ vào tiền lãi.

Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết số tiền Ông Cao Thanh Lâm thanh toán cho Ngân hàng đều bị cấn trừ vào tiền lãi phải nộp. Các khoản công nợ gốc quá hạn vẫn liên tục phát sinh lãi từ năm 2018 đến nay mà không được trừ theo quy định. Hành vi này của Ngân hàng VCP Bank đã xâm phạm nghiêm trọng tới quyền lợi của Ông Cao Thanh Lâm (được thanh toán dư nợ gốc trước thì số tiền tính lãi sẽ ít hơn so với việc thanh toán lãi trước).

2.3. Chưa có căn cứ xác định ngày Ngân hàng VCP Bank được thu hồi nợ trước hạn toàn bộ khoản vay. Vì vậy, việc tính lãi suất nợ quá hạn (bằng 150% lãi trong hạn) đối với toàn bộ khoản vay từ ngày 28/08/2020 là chưa phù hợp

Khoản 1 Điều 21 Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định:

… Khi thực hiện chấm dứt cho vay, thu hồi nợ trước hạn theo thỏa thuận trong thỏa thuận cho vay, tổ chức tín dụng phải thông báo cho khách hàng về việc chấm dứt cho vay, thu hồi nợ trước hạn. Nội dung thông báo tối thiểu bao gồm thời điểm chấm dứt cho vay, thu hồi nợ trước hạn, số dư nợ gốc bị thu hồi trước hạn; thời hạn hoàn trả số dư nợ gốc bị thu hồi trước hạn, thời điểm chuyển nợ quá hạn và lãi suất áp dụng đối với số dư nợ gốc bị thu hồi trước hạn”.

Như vậy, theo quy định pháp luật thì Ngân hàng phải xác định thời điểm thu hồi nợ trước hạn và phải thông báo cho Ông Cao Thanh Lâm về số nợ gốc bị thu hồi trước hạn cũng như các nội dung liên quan.

Không phải bất kỳ thời điểm nào chuyển nợ quá hạn đối với 1 kỳ thanh toán thì sẽ mặc định chuyển quá hạn đối với các kỳ thanh toán chưa đến hạn. Việc thu hồi nợ trước hạn đối với toàn bộ khoản nợ chưa đến hạn phải được thực hiện bằng Quyết định, thông báo bằng văn bản hợp lệ của Ngân hàng. Từ thời điểm nhận được Thông báo, Quyết định của Ngân hàng thì việc chuyển nợ quá hạn đối với toàn bộ khoản nợ chưa đến hạn mới được áp dụng. Và khi đó, nếu khách hàng không thanh toán toàn bộ công nợ gốc còn lại thì mới bị tính lãi quá hạn trên toàn bộ công nợ gốc (bằng 150% lãi trong hạn).

Trên thực tế, theo các hồ sơ, tài liệu Ngân hàng VCP Bank cung cấp thì chưa có bất kỳ Quyết định, thông báo nào về việc chuyển nợ quá hạn, thu hồi nợ trước hạn đối với toàn bộ khoản nợ chưa đến hạn (thời hạn thanh toán toàn bộ khoản nợ là 300 tháng). Về nội dung này, Ông Cao Thanh Lâm cần kiểm tra kỹ hồ sơ nội bộ để chắc chắn việc Ngân hàng VCP Bank có gửi thông báo hay Quyết định đến cho Ông Cao Thanh Lâm về chuyển nợ quá hạn hay thu hồi nợ trước hạn hay không?. Báo cáo này được lập trên giả định rằng Ông Cao Thanh Lâm không nhận được bất kỳ thông báo, văn bản nào từ phía Ngân hàng.

Mặc dù vậy, trong các bảng kê tính lãi, Ngân hàng VCP Bank lại đang mặc định ngày chuyển nợ quá hạn và thu hồi nợ trước hạn đối với toàn bộ khoản vay là từ ngày 28/7/2020 đối với Khế ước nhận nợ số 1 và 28/08/2020 đối với Khế ước nhận nợ số 2.

VCP Bank áp dụng mức lãi suất bằng 150% lãi trong hạn kể từ ngày 28/7/2020 và ngày 28/8/2020 đối với toàn bộ khoản nợ gốc chưa đến hạn là chưa đủ căn cứ, chưa có cơ sở chuyển nợ quá hạn theo quy định. Hành vi này xâm phạm nghiêm trọng đến quyền lợi của Ông Cao Thanh Lâm và làm phát sinh tăng số tiền lãi hàng trăm triệu đồng.

2.4. Ngân hàng VCP Bank tính lãi trên nợ lãi quá hạn là vi phạm pháp luật (Chỉ được tính lãi trên lãi trong hạn)

Ngân hàng VCP Bank hiện đang tính phạt chậm trả lãi trên tổng số tiền lãi quá hạn và lãi trong hạn (đối với dư nợ gốc) là sai quy định của pháp luật. Cụ thể:

Căn cứ Điểm a, b khoản 4 Điều 13 Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định:

4. Khi đến hạn thanh toán mà khách hàng không trả hoặc trả không đầy đủ nợ gốc và/hoặc lãi tiền vay theo thỏa thuận, thì khách hàng phải trả lãi tiền vay như sau:

a, Lãi trên nợ gốc theo lãi suất cho vay đã thỏa thuận tương ứng với thời hạn vay mà đến hạn chưa trả;

b, Trường hợp khách hàng không trả đúng hạn tiền lãi theo quy định tại điểm a khoản này, thì phải trả lãi chậm trả theo mức lãi suất do tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận nhưng không vượt quá 10%/năm tính trên số dư lãi chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả.

c) Trường hợp khoản nợ vay bị chuyển nợ quá hạn, thì khách hàng phải trả lãi trên dư nợ gốc bị quá hạn tương ứng với thời gian chậm trả, lãi suất áp dụng không vượt quá 150% lãi suất cho vay trong hạn tại thời điểm chuyển nợ quá hạn”.

Theo quy định nêu trên, chỉ trường hợp không trả đúng hạn tiền lãi quy định tại điểm a Khoản 4 Điều 13 Thông tư 39/2016/TT-NHNN (tiền lãi trong hạn tính trên nợ gốc) thì Ông Cao Thanh Lâm mới phải thanh toán tiền lãi tính trên lãi trong hạn. Còn trường hợp vi phạm nghĩa vụ trả khoản tiền lãi quá hạn quy định tại điểm c thì pháp luật không quy định nghĩa vụ thanh toán tiền lãi trong trường hợp này.

Đối chiếu sang quy định tại khoản 5 Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015:

“Trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi như sau:

a) Lãi trên nợ gốc theo lãi suất thỏa thuận trong hợp đồng tương ứng với thời hạn vay mà đến hạn chưa trả; trường hợp chậm trả thì còn phải trả lãi theo mức lãi suất quy định tại khoản 2 Điều 468 của Bộ luật này;

b) Lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả bằng 150% lãi suất vay theo hợp đồng tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”

Theo Bộ luật Dân sự, chỉ trường hợp chậm trả lãi theo quy định tại điểm a Khoản 5 Điều 466 thì mới phải trả tiền lãi tính trên lãi trong hạn. Còn trường hợp quy định tại điểm b sẽ không phát sinh tiền lãi tính trên lãi quá hạn.

Tuy nhiên, trong Vụ Việc này, Ngân hàng VCP Bank đã thực hiện việc tính lãi chậm trả sai quy định khi tính lãi trên tổng phần lũy kế lãi phát sinh trong hạn và lãi phát sinh quá hạn.

Việc tính lãi chậm trả như vậy đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền và lợi ích hợp pháp của Ông Cao Thanh Lâm, sai quy định của pháp luật hiện hành.

2.5. Chưa có căn cứ pháp lý để VCP Bank yêu cầu Ông Cao Thanh Lâm thanh toán khoản “lãi hoàn ưu đãi”

Trong bảng kê chi tiết lãi mà Ngân hàng VCP Bank gửi Tòa án kèm theo Đơn khởi kiện thể hiện các nội dung: tiền gốc phải trả; lãi phải trả; lãi quá hạn phải trả; lãi hoàn ưu đãi.

Trong đó, VCP Bank đang yêu cầu khoản tiền lãi hoàn ưu đãi đối với Khế ước nhận nợ lần 1 ngày 28/6/2018 là 80.604.900 VND và đối với Khế ước nhận nợ lần 02 ngày 20/7/2018 là 44.878.900 VND.

Đối chiếu trong hợp đồng cho vay, khế ước nhận nợ thì không có quy định về Lãi hoàn ưu đãi, Ông Cao Thanh Lâm và phía Ngân hàng VCP Bank không có thỏa thuận cụ thể về phần lãi này.

Việc Ngân hàng VCP Bank tính phần lãi vào tổng số tiền để Ông Cao Thanh Lâm thanh toán là không hợp lý, yêu cầu Ngân hàng VCP Bank cung cấp thỏa thuận về lãi hoàn ưu đãi, công thức tính và quy định áp dụng đối với khoản tiền này.

2.6. Ngân hàng VCP Bank đang tính sai số tiền lãi quá hạn trong Bảng kê chi tiết lãi gửi Tòa án

Với các dữ kiện Ngân hàng VCP Bank đưa ra trong bảng tính số tiền lãi quá hạn đối với dư nợ gốc quá hạn. Ngân hàng VCP Bank đã tính sai cho Ông Cao Thanh Lâm số tiền lãi phải trả.

Ví dụ với một trường hợp cụ thể: Đối với số tiền lãi quá hạn tính trên dư nợ gốc (Khế ước nhận nợ số 01) tính từ ngày 28/08/2020 đến ngày 31/08/2020:  Số ngày quá hạn: 4 ngày; dư nợ gốc: 3.456.559.881 VNĐ; lãi suất: 16,5%, số tiền lãi: 6.432.296 VNĐ. Nhưng khi thực hiện đúng theo công thức thì số tiền lãi chỉ là: 6.250.218 VNĐ.

Đối với các phép tính lãi trong các kỳ tiếp theo đều có sự sai số trong kết quả. Hành vi này đã gây tổn thất nghiêm trọng về mặt tài chính đối với Ông Cao Thanh Lâm.

2.7. Ngân hàng VCP Bank đang không thống nhất được công thức tính lãi phát sinh và tính lãi phạt chậm trả lãi trong các tài liệu gửi Tòa án

Căn cứ khoản 3 Điều 13 Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định:

“…..%/năm (một năm là ba trăm sáu mươi lăm ngày)….”.

Điều 146 Bộ luật Dân sự năm 2015 cũng quy định tương tự:

“1. Trường hợp các bên có thỏa thuận về thời hạn là một năm, nửa năm, một tháng, nửa tháng, một tuần, một ngày, một giờ, một phút mà khoảng thời gian diễn ra không liền nhau thì thời hạn đó được tính như sau:

a) Một năm là ba trăm sáu mươi lăm ngày”.

Theo quy định của pháp luật, một năm được tính là 365 ngày.

Tuy nhiên, trong bảng tính chi tiết tiền lãi của từng Khê ước nhận nợ và bảng kê chi tiết lãi gửi Tòa án, Ngân hàng VCP Bank đang không thống nhất số ngày trong một năm để tính lãi. Cụ thể:

Với kỳ thanh toán 28/07/2020 của khoản vay 3.522.914.813 VNĐ, trong Bảng kê chi tiết lãi, Ngân hàng VCP Bank xác định 1 năm = 365 ngày, số tiền lãi trong hạn là: 21.716.598 VNĐ, nhưng trong bảng tính lãi chi tiết của khoản vay này, khi Ngân hàng VCP Bank xác định 1 năm = 360 ngày thì số tiền lãi là 22.018.218 VNĐ. Tương tự với các kỳ thanh toán tiếp theo, Ngân hàng VCP Bank đều có sự sai sót này.

Hành vi trên của Ngân hàng VCP Bank ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền và lợi ích hợp pháp của Ông Cao Thanh Lâm, làm sai lệch hồ sơ, sự thật khách quan của Vụ Việc.

3. Kết luận

Từ những phân tích như trên, Equity Law Firm với tư cách là văn phòng Luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của ông Cao Thanh Lâm, yêu cầu ngân hàng VCP Bank – CN Quảng Minh xem xét và tính lại số tiền lãi và nợ gốc trong hợp đồng vay vốn của Ông Cao Thanh Lâm.


 

Trên đây là tư vấn của EQUITY LAW FIRM về “VỤ ÁN: SAI PHẠM TRONG VIỆC TÍNH LÃI TRONG TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG”

LIÊN HỆ LUẬT SƯ TƯ VẤN TRỰC TIẾP: 078 569 0000 –  0969 099 300

Phụ trách nội dungThS. LS. Phan Công Tiến – Luật sư điều hành Equity Law Firm

Địa chỉTầng 5, Tòa nhà Bình Vượng Tower, số 200 đường Quang Trung, phường Quang Trung, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.

Email: tienpc@equitylaw.vn – luatsucongtien@gmail.com

Fanpage: https://www.facebook.com/equitylaw.vn

Zalo liên hệ Luật sưzalo.me/3357157996900972250

Quét mã QR Zalo Luật sư:


Bạn có thể tham khảo các bài viết liên quan của Equity Law Firm:

VỤ ÁN: TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG

CÁC LOẠI HỢP ĐỒNG DÂN SỰ

XỬ LÝ TÀI SẢN THẾ CHẤP

THU HỒI NỢ QUÁ HẠN ĐỐI VỚI KHOẢN VAY KHÔNG CÓ BẢO ĐẢM